Vlees van de melkkoe herontdekt: smakelijk, milieuvriendelijk en economisch haalbaar

In de Achterhoek lopen in totaal 110.000 melkkoeien rond. Voor al die dames komt er een moment dat ze niet genoeg melk meer geven, waarna ze hun gang naar de slachter maken. Daar eindigen ze meestal als ‘worstkoeien’, waarmee de suggestie wordt gewekt dat het vlees van ‘mindere’ kwaliteit is: alleen geschikt voor worst of gehakt. Onterecht! Het vlees van melkkoeien is geschikt voor veel meer smakelijke toepassingen, waarvan de befaamde Naegelholt er slechts één is. Het op een meer hoogwaardige manier verwerken van melkkoeien betekent een verrijking voor de (horeca)keuken, is milieuvriendelijker dan ander rundvlees en kan ook voor agrariërs interessante marges opleveren. In deze nieuwsbrief leest u alles over het vlees van de melkkoe.
 
Vlees van melkkoe wordt onderschat
De kwaliteit van vlees van de melkkoe wordt onderschat. Van melkkoeien vallen veel smakelijke producten te maken. Er zijn bijvoorbeeld slagers die zweren bij Naegelholt gemaakt van de muis van melkkoeien. Maar het vlees is ook prima te verwerken in mooie stoofgerechten als de beroemde Ossobuco (uit Italië) en Rabo del Toro (uit Spanje) en in de ossenstaartsoep waarvoor niet per se het vlees van een os nodig is. Vlees voor stoofgerechten heeft meer smaak als ze van ‘werkvlees’ worden bereid. Dat slaat op de spieren van de koeien die tijdens hun leven volop gebruikt zijn. In tegenstelling tot de magere delen die gebruikt worden voor biefstuk. Koks van het Graafschap College hebben ervaring opgedaan met vlees van een negen jaar oude melkkoe en waren verrast door de kwaliteit.
 
Uit verschillende proeverijen blijkt dat het vlees van melkkoeien de concurrentie aan kan met het vlees van beroemde vleesrassen als Wagyu en Aberdeen Angus. In het Achterhoekse Zieuwent heeft snackbedrijf De Timp inmiddels de melkkoe ontdekt: het heeft een biologische hamburger ontwikkeld, in samenwerking met boer en regionale slachterij. Een smakelijk product: echt Achterhoek!
 
Commercieel haalbaar
Het produceren van vlees van de melkkoe is commercieel haalbaar. Samen met AOC-Oost en kenniscentrum Nelles is onderzocht welke kosten er gemaakt worden en welke marktprijzen daarvoor nodig zijn. Of het economisch uit kan is ook afhankelijk van het vakkundig afmesten (op gewicht brengen voorafgaand aan de slacht) door de melkveehouder, samenwerking met afzetpartijen, slachterijen en de juiste marketing. Melkkoeien afmesten past voornamelijk bij melkveehouders die meer willen doen dan alleen melk produceren, ruimte over hebben in de stal of tijd hebben voor een alternatieve bezigheid. Het afmesten van melkkoeien kan een bijdrage leveren aan het agrarische inkomen en de spreiding van dat inkomen over de productie van melk en vlees. Samen met AOC-Oost en kenniscentrum Nelles is een rekenmodel ontwikkeld zodat elke melkveehouder zelf kan verkennen of vleesproductie economisch uit kan. U kunt dit rekenmodel als Excel bestand, Berekening meerkosten afmesten melkkoe, downloaden en aan uw situatie aanpassen.

Vlees van de melkkoe is milieuvriendelijker
De productie van dierlijke producten zoals vlees, zuivel en eieren, brengt een grote ecologische voetafdruk met zich mee in vergelijking met de productie van plantaardige producten. Dat betekent dat er bij de totstandkoming van een kilo dierlijke voedingsmiddelen méér grondstoffen nodig zijn, meer schaarse landbouwgrond en dat er meer wordt vervuild, dan bij de productie van een kilo plantaardige voeding. Om op de lange termijn de wereldbevolking op een duurzame manier te kunnen voeden, betekent dat er – vooral in de westerse wereld – minder vlees en zuivel moet worden gegeten. Er is een verschuiving nodig naar meer plantaardige voeding. Daarnaast kan ook gekozen worden voor vleessoorten die minder negatieve effecten hebben op het milieu. Uit onderzoek van kenniscentrum Nelles blijkt dat wanneer melkkoeien worden gebruikt voor vleesproductie, dit rundvlees minder belastend is voor het milieu dan rundvlees van gespecialiseerde vleesrunderen. 

Echt Achterhoek: het MRIJ-ras
Het stevige roodbonte Maas-Rijn- en IJsselvee (MRIJ) is een veeras dat van oudsher bij de Achterhoek hoorde. Als dubbeldoelras is het geschikt voor zowel zuivel- als vleesproductie. Met de in deze nieuwsbrief genoemde kansen voor rundvlees van melkkoeien komt er ook weer aandacht voor dit aloude ras. Maar MRIJ-runderen worden nauwelijks meer gebruikt voor de vleesproductie en sowieso is het ras zeldzaam geworden.

In samenwerking met enkele liefhebbers van dit runderras zet Smaakacademie Achterhoek zich in voor een herwaardering van het MRIJ-ras. Zeker nu blijkt dat rundvlees van melkkoeien prima bruikbaar is, smakelijk, minder milieubelastend en kansen biedt voor slagers, horeca en melkveehouders. Bovendien is het MRIJ-ras Nederlands én Achterhoeks erfgoed, een waardevolle vorm van agro-biodiversiteit, die het behouden waard is.