Kleine gemeenten trekken op binnen nieuw platform K80

Op vrijdag 25 februari werd K80 gelanceerd; een nieuw platform voor kleine gemeenten. K80 biedt deze gemeenten de kans om gezamenlijk op te trekken binnen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), een sterkere lobby in Den Haag te realiseren en om kennis en best practices uit te wisselen. Het motto is dan ook ‘De kracht van klein’.


Aanleiding voor het oprichten van K80 is de herijking van het gemeentefonds in 2020. De 83 kleine gemeenten die Nederland telt, vreesden dat zij vanwege de onevenredige verdeling van de financiën de dupe zouden worden van deze herijking. De gemeenten Alphen-Chaam, Beesel, Enkhuizen, Olst-Wijhe en Rozendaal namen het initiatief voor K80 en dienden een motie in bij het VNG congres in september 2020. Inmiddels is de kopgroep uitgebreid en bestaat deze uit de gemeente Rozendaal (Ester Weststeijn), gemeente Olst-Wijhe (Hans Olthof), gemeente Hilvarenbeek (Evert Weys), gemeente Renswoude (Petra Doornenbal), gemeente Dantumadiel (Klaas Agricola), gemeente Nederweert (Carla Dieteren), gemeente Alphen-Chaam (Erik Wilmsen) en gemeente Beesel (Bob Vostermans).

In totaal zijn er in Nederland 83 kleine gemeenten, waarvan er ongeveer 70 bij K80 zijn aangesloten. In de Liemers behoren Doesburg, Westervoort en Duiven tot deze zogenoemde kleine gemeenten met maximaal 25.000 inwoners. Het is niet duidelijk of deze gemeenten eveneens bij het nieuwe platform zijn aangesloten.

Online oprichting
Op vrijdag 25 februari presenteerde de kopgroep van K80 haar plannen tijdens de online oprichting. “De afgelopen maanden hebben we de onderlinge contacten tussen de kleine gemeenten aangehaald en de achterban georganiseerd”, vertelde K80-voorzitter Bob Vostermans. “De K80 geeft de kleine gemeenten de kans om hun krachten te bundelen en te sparren over gemeenschappelijke uitdagingen zoals personeelsbeleid”, “Op 17 juni komen we voor het eerst bij elkaar in Beesel en gaan we de inhoudelijke agenda bepalen.”

Gezamenlijke belangen
VNG-voorzitter Jan van Zanen juicht de oprichting van K80 toe. “Deze gemeenten vertegenwoordigen de belangen van 1 miljoen inwoners. Juist in de kleine gemeenten is de kracht van de democratie nabij en heb je de welbekende korte lijnen. Je kunt makkelijker kennis en best practises delen en pilots uitrollen waar ook de grotere gemeenten van kunnen leren. Bovendien bereik je meer door je gezamenlijke belangen kenbaar te maken bij de VNG en de Rijksoverheid.”

Klein zijn inspireert
Marcel Bogers, hoogleraar Innovatie & Regionaal Bestuur aan de Universiteit Twente, ziet eveneens kansen, maar waarschuwt voor een aantal valkuilen. “Tot nu toe zijn de kleine gemeenten bij de gemeentelijke herindelingen de dans ontsprongen, maar dat schept wel verplichtingen richting de partners. Het is belangrijk om de focus te houden op de inwoners en niet te verzanden in bestuurlijk gedoe. Ook mag je de voordelen van een kleine gemeente niet als een gegeven beschouwen. Aan aspecten zoals kleinschaligheid en toegankelijkheid moet je blijven werken.” 

Ook van het calimero-effect moeten de leden van K80 ver vandaan blijven. “Klein zijn inspireert juist. Kijk bijvoorbeeld naar de manier waarop kleine gemeenten de bezuinigen hebben opgevangen door in samenwerking met de gemeenschap de voorzieningen op peil te houden. Juist de kleine gemeenten zijn erin geslaagd op de decentralisatie van het sociaal domein goed op te vangen en te organiseren. Ga uit van je eigen kracht en laat zien wat de grote gemeenten van jullie kunnen leren!”

Neem nu actie
Emile Roemer, Gouverneur van de Koning in Limburg, onderschrijft het belang van het nieuwe platform. “De G4 en de G40 laten zien dat je samen sterk staat door informatie uit te wisselen en samen op te trekken. Maar zaken die in Amsterdam spelen, zijn vaak niet aan de orde in kleine gemeenten en vice versa. Bovendien is landelijke wetgeving vaak gebaseerd op problematiek in het stedelijk gebied. Neem bijvoorbeeld de inzet van boa’s. In een kleine gemeente is één persoon verantwoordelijk voor een gebied van vele vierkante kilometers. Hetzelfde geldt voor het stikstofbeleid dat kleine kernen harder raakt. Ik hoop dan ook van harte dat er tijdens het NOS Journaal vaak een K80-vertegenwoordiger aan het woord komt.” Roemer spoort de kopgroep wel aan om vooral nu in actie te komen. “In de eerste honderd dagen van het nieuwe kabinet wordt de toon gezet voor de komende jaren. Zorg dus dat je aan tafel zit en je belangen uitspreekt.”