“De bouw kan nog innovatiever”

Prof. Jos Lichtenberg van de TU Eindhoven is enigszins bezorgd als het gaat om de innovatieve daadkracht van de bouwsector. "De bouw kan nog innovatiever", geeft hij aan. "De bouwsector is degelijk van aard en zal zich flexibeler moeten opstellen om de snelle ontwikkelingen in de markt bij te kunnen benen." 

Lichtenberg doelt op sterke veranderingen aan de vraagkant bij onderwerpen zoals duurzaamheid, energie en vergrijzing en integratie van wonen en zorg. "Deze ontwikkelingen vergen een behoorlijke inzet van de bouwsector. Lichtenberg vraagt zich af of de sector genoeg weerstand kan bieden aan deze snelle veranderingen. "Nu moet plotseling heel veel en snel veranderen en hierop is de bouwsector nog niet ingesteld. De innovatiedaadkracht laat te wensen over. Het is vooral de industrie die innoveert."

Waarschijnlijk vermoedt de bouwsector dat als de crisis straks is uitgewoed de markt weer terugveert naar de oude vertrouwde situatie. "Zo verliep het namelijk wel bij de vorige crises, maar nu zijn er andere zaken aan de hand waardoor de markt niet automatisch terug zal veren naar de oude situatie", meent Lichtenberg, die ook jurylid is van de Hollands Ontwerp Award 2015. Sommige bedrijven zien die veranderingen aankomen en spelen daarop in of hebben voldoende buffers opgebouwd om de crisis te kunnen overleven.

Online gebouwen bestellen
Lichtenberg ziet online bestellen van bouwsystemen of complete woningen, zoals het zelfbouwhuis dat Ikea al een aantal jaren aanbiedt, als een trendy marktontwikkeling voor nieuwbouwwoningen die zich vooral in Zweden, Duitsland en Groot-Brittannië heeft ingezet. "Logistiek gaat het online ontwerpen van een woning iets anders dan het bestellen van een boekenkast dat je uit het magazijn meeneemt en thuis in elkaar zet. Het zelfbouwhuis wordt door deskundige bouwers in elkaar gezet. Bovendien heb je ook te maken met regelgeving en goedkeuring van een bouwplan en locatie, zaken die om extra aandacht vragen voordat je een woning online wil bestellen."

Onbekend
In Nederland zijn cataloguswoningen nauwelijks bekend omdat de markt beheerst wordt door vastgoedontwikkelaars en woningcorporaties. "Neemt niet weg dat ook deze bedrijven dit principe kunnen oppakken. Ik zie vaker gebeuren dat klanten en opdrachtgevers die om een nieuw woonconcept vragen de totaaloplossing in de industrie gaan zoeken. Internet helpt daar prima bij. Klanten weten immers precies wat er te koop is en welke mogelijkheden er zijn."

Lichtenberg denkt wel dat al die middenveldpartijen die tussen deze twee uitersten van de bouwkolom in opereren, hun positie in de markt met moeite kunnen vasthouden. "Aannemers, adviseurs, tussenhandelaren zullen vooral moeten voorkomen dat ze gepasseerd worden in dit proces. Ook zij zijn vrij in het maken van keuzes. Zij kunnen bijvoorbeeld meer maatwerk leveren of concepten bedenken voor industrieel bouwen, iets wat de industrie veel lastiger voor elkaar krijgt."

Markvraag voor ogen houden
Lichtenberg merkt aan zijn studenten dat er een andere wereld ontstaat. De beste manier om te veranderen is om de marktvraag duidelijk voor ogen te houden. Sowieso is de jongere generatie bouwers ontvankelijk voor dit soort nieuwe ontwikkelingen. "De industrie ontvangt bouwtechniek studenten met open armen, zodat ze zoveel mogelijk hun ideeën kunnen injecteren bij bouwbedrijven en bouwtoeleveranciers. Ze zien zichzelf vaak ook als grote logge bedrijven. Ze merken weliswaar dat de omgeving aan het veranderen is, maar kunnen veranderingen niet makkelijk doorvoeren. Door open te staan voor kritische vragen van studenten kan de bouwindustrie aanhaken aan een veranderende omgeving van de nieuwe generatie.

Trend
"Deze trend heeft zich bij de bouwindustrie al ingezet en wordt hopelijk ook door aannemers en architecten gevolgd." Volgens Lichtenberg ontwikkelt de nieuwe generatie bouwkundigen nieuwe ideeën over slopen en demonteren van bestaande gebouwen en over de restwaarde van producten. Of het niet beter is om vooraf betere afspraken te maken over hergebruik van materialen als na 60 jaar een gebouw weer uit elkaar gehaald moet worden. Misschien moeten we daarom eerder gebruik maken van biobased producten, geproduceerd van materialen die snel groeien, bijvoorbeeld. Onderwerpen, die in het kader van duurzaamheid een interessante discussie opleveren", aldus Lichtenberg. Een tweede leven van gebouwen gefaciliteerd door flexibele technieken is natuurlijk een ultieme vorm van hergebruik. Dan hebben we het over renovatie of transitie.

Toenemende aandacht voor herbestemming en transformatie van bestaande en lege panden vraagt om innovatieve, creatieve oplossingen. Bij renovatie en transformatie ligt de focus op correcte maatvoering, ruimte voor individuele keuzes en duurzaamheid bij projecten, processen en samenwerkingsverbanden. Een pittige opgave voor de bouwsector. Vooral voor de bouwindustrie ligt een brede uitdaging om slimme en betere oplossingen te ontwikkelen voor de aanpak en onderhoud van bestaand vastgoed. 

Bron: www.bouwbeurs.nl